Ciąża utożsamiana jest z najpiękniejszym czasem w życiu kobiety, pełnym szczęścia i radości, rzadziej z depresją. Częściej mówi się natomiast o depresji poporodowej. Warto jednak zaznaczyć, że depresja u kobiet w ciąży dotyczy blisko 10% przyszłych mam. Jest to choroba, która wymaga leczenia oraz bezwzględnego wsparcia od bliskich. Często to właśnie oni zwracają uwagę na niepokojące zachowanie u ciężarnej. Kobiety bardzo często nie przyjmują do wiadomości, że mogą mieć depresję w ciąży. Powodem takiego stanu rzeczy są najczęściej oczekiwania społeczne, wymagające od ciężarnych ciągłego uśmiechu na twarzy i radowania się z błogosławionego stanu.

Najczęstsze przyczyny depresji w ciąży

Nawet, jeżeli ciąża jest wyczekiwana i upragniona, bardzo często wiąże się z wieloma negatywnymi emocjami, ponieważ zmusza do zmiany trybu życia i podporządkowania  rozwijającemu się człowiekowi całego życia. Część kobiet bardzo dobrze sobie z tym radzi, ale spora grupa nie może odnaleźć się w nowej sytuacji.

Najlepiej w ciąży radzą sobie kobiety pewne siebie, otwarte, które uwielbiają zmiany. Największe trudności mogą pojawić się u kobiet z niskim poczuciem własnej wartości, obawiających się zmian i przewidujących najgorsze scenariusze. Takie osoby najczęściej mają problem z proszeniem o pomoc i wsparcie, a także komunikowaniem niedogodności, z jakimi się borykają. Najczęściej chodzi tu o niepokój związany z porodem, zdrowiem własnym oraz dziecka, ale także obawą przed nieodnalezieniem się w nowej roli.

Ciężko ciążę mogą znosić również kobiety aktywne zawodowo i niezależne. Mogą utożsamiać ciążę z poczuciem starty, ograniczeniem samorealizacji i wolności, a także utratą idealnej sylwetki. Z wieloma trudnościami mogą zmagać się kobiety, które ciąży nie planowały, szczególnie, jeżeli ich relacja z partnerem nie jest stabilna. Ciąża zwykle postrzegana jest wtedy jako kara.

Depresja u kobiet w ciąży może być wynikiem nie tylko cech osobowościowych, ale okoliczności, w jakich do niej doszło:

• kobieta już wcześniej zmagała się z chorobami psychicznymi lub miała depresję,
• była świadkiem samobójstwa w rodzinie,
• znajduje się w trudnej sytuacji rodzinnej, przede wszystkim ma problemy z partnerem lub występują u niej problemy finansowe,
• ciąża jest zagrożona lub była nieplanowana,
• ciąża jest wynikiem leczenia niepłodności lub pojawiła się po poronieniu,
• w ciągu ostatnich 6 miesięcy kobieta przeprowadziła się,
• relacje kobiety w ciąży z matką są złe lub u matki stwierdzono problemy psychiczne.

Symptomy depresji w ciąży

Bardzo trudno jest zdiagnozować depresję w ciąży, ponieważ szereg objawów tego schorzenia pojawia się naturalnie u kobiet będących w stanie błogosławionym, czyli:

• obniżone samopoczucie,
• odczuwanie skrajnych emocji np. lęku czy smutku,
• zmęczenie,
• brak energii.

U kobiety nie występuje depresja, jeżeli powyższe objawy przeplatane są stanami podekscytowania oraz radości. Jest to typowy dla kobiety w ciąży stan związany ze zmianami hormonalnymi.

Jeżeli jednak uczucie przygnębienia utrzymuje się przez kilka tygodni, a przyszła mama ciągle jest smutna, zmęczona i nie wykazuje nawet najmniejszej radości, jest to poważny powód do zmartwień.

Jeżeli poniższe objawy utrzymują się u kobiety w ciąży dłuższej niż dwa tygodnie, należy skonsultować się z lekarzem psychiatrą lub psychoterapeutą:

• problemy z pamięcią oraz koncentracją,
• uczucie smutku i problemy z odczuwaniem radości,
• izolacja do rodziny i przyjaciół,
• permanentne zmęczenie, nawet zaraz po przebudzeniu, trudności z zasypianiem lub nadmierna senność,
• brak zainteresowania dotychczasowym hobby,
• myśli samobójcze, niepokój, lęk,
• poczucie bezradności i obniżona samoocena,
• drastyczna zmiana nawyków żywieniowych: brak apetytu lub nadmierny apetyt,
• łatwe wpadanie w złość, płaczliwość,
• bóle głowy i mięśni.

Jak pomóc kobiecie w ciąży? Leczenie

Pierwszym krokiem, aby pomóc kobiecie w ciąży borykającej się z objawami depresji jest zgłoszenie się do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Specjalista postawi diagnozę i przedstawi plan działania, który może obejmować następujące metody leczenia:

• dołączenie do grupy wsparcia,
• psychoterapię,
• leczenie farmakologiczne, jeżeli objawy depresji nasilają się.

W przypadku kobiet w ciąży leczenie farmakologiczne jest mocno ograniczone, ze względu na to, że leki psychotropowe przechodzą przez łożysko do krwiobiegu płodu. Rekomendowana jest przede wszystkim psychoterapia. Gdy będzie to konieczne, leczenie farmakologiczne można wdrożyć po urodzeniu dziecka lub po zakończeniu okresu karmienia. Należy podkreślić, że u większości kobiet w ciąży psychoterapia jest wystarczająca i przynosi najlepsze rezultaty.

Dlaczego trzeba leczyć depresję w ciąży?

Depresja jest poważnym schorzeniem. Nieleczona może prowadzić do:

• nieprawidłowego odżywiania,
• problemów ze snem,
• uzależnienia od alkoholu, papierosów czy narkotyków,
• prób samobójczych.

Jeżeli kobiet zbagatelizuje objawy depresji, jej ciąża może być zagrożona (przedwczesny poród). Bardzo często pojawiają się także problemy w relacji między matką a dzieckiem, a to może wywołać problemy emocjonalne i adaptacyjne u dziecka w przyszłości.

Kobieta w ciąży musi o siebie dbać!

Aby nie dopuścić do rozwoju depresji lub złagodzić jej objawy, podstawą jest dbanie o siebie. Trzeba dać sobie czas na odpoczynek oraz prawidłowy sen. Jeżeli nie ma przeciwskazań medycznych, warto wykonywać ćwiczenia dla kobiet w ciąży. Wysiłek fizyczny zwiększa produkcję serotoniny, czyli hormonu szczęścia. Do tego należy dołożyć zdrowe odżywianie, jak i korzystanie z porad dotyczących tego, co wolno, a co nie kobietom w stanie błogosławionym.

Z niektórych badań wynika, że olej omega-3 może przyczynić się do zmniejszenia objawów depresji w ciąży, dlatego warto włączyć go do diety. Regularnie należy kontrolować swój nastrój i robić rzeczy, które się lubi. Bardzo ważne jest, aby nie bać prosić się o pomoc. Szczere rozmowy z partnerem lub bliską osobą pomogą przezwyciężyć największe trudności, na jakie kobieta w ciąży może napotkać.